Mahmut Balpetek
0lağanüstü halden bahsedebilmek için prensip 0larak sınırsız yetkinin söz k0nusu 0lması, mevcut düzenin bütünü ile askıya alınması gereklidir. Bunun için gerek olan ön şart egemenlerin, t0plumu devletin bekasının tehlikede 0lduğuna ikna etmesidir. İkna edemediği durumda ise kimi provokasy0nlar yaratarak t0plumu 0lağanüstü hal rejimine razı etmektir.
Egemenler 0lağanüstü durumu “hukuk sistemi” içinde bir istisna 0larak göstermeye çalışırlar.Ancak istisna bir dışlamadır. İstisna 0larak dışlanan şey, dışlandığından d0layı kuralla hiçbir ilişkisi kalmayan şey değildir. Tam tersine ,istisna 0larak dışlanan şey ,kuralla ilişkisini kuralın askıya alınması biçiminde devam ettiriy0r.D0layısı ile burada istisna tamamen dışarıya terk edilen bir şey değil, egemenlerce dışarıda tutulan bir şeydir.
Sistem t0plumsal muhalefetin dem0kratik taleplerinin basıncı karşısında son ana kadar değişim yerine statük0yu k0rumayı tercih eder. D0layısıyla istisnayı içine alır ve bu şekilde kendini kendisinin dışına taşır.Sistem istisnayı, kendini aşan şeye karşı , hukuk düzenin geçerliğinin askıya almak sureti ile içeriye alır.Burada istisna kendisini kuraldan dışarı çıkarmıy0r;bunun yerine kural kendini kendini askıya alarak istisnaya y0l açıy0r. Bir başka ifade ile ulus devlet ya da bir başka ifade ile modern devlet işleyişinde kural ile istisna , birbirlerini yadsıyan kavramlar değil,aksine biri ötekini içkin kılan ve besler kavramlardır.
Bu bağlam içinde altının çizilmesi gereken bir diğer hususta ,m0dern devlet kuramının sac ayağını 0luşturan kavramların, dünyevileştirilmiş ilahiyat kavramlarından devşirmiş 0lmasındandır Yani,her şeye kadir tanrı, her şeye kadir kanun koyucu ile yer değiştirmiş 0larak kendini yeniden üretmesindendir.Demekki, m0dern devlet kuramının dünyevileşmiş 0lması 0nun kutsiyetten arındırması ile s0nuçlanmadığı gibi, tarihten devir aldığı kutsiyeti daha da katılaştırmıştır.Bu dolayım ile uyguladı her türlü şiddet 0nun kutsiyetinin kendine bağışladığı bir hak 0larak görülmektedir.
M0dern devlet ifadesini kullanmamdaki kasıt sanılanın aksine, kural/istisna ilişkisi sadece geri ya da gelişmekte 0lan ülkelere dair bir döngü 0lmadığının, ileri kapitalist ülkeler için de geçerli 0lan bir devinim 0lduğunun altını çizmektir.
Dem0krat Parti ve “Vatan Cephesi”
Cumhuriyet tarihinin istisnalar (0lağanüstü hal) tarihi 0lduğunu söylemek abartı 0lmayacağı kanısındayım. Tek parti ve milli şef 0lağanüstü hale karşı “yeter söz milletindir” şairi ile 0rtaya çıkan Dem0krat Parti de (DP) iktidarı süresince sınırsız istisnalar yaratmaktan geri durmadı.Bu hakkı kendinde bulmanın yegane nedenini milli iradeden aldığı 0ya ilişkilendirmekteydi.
Adnan Menderes, DP grup t0plantısında kimi DP vekilinin ,hükümetin anti dem0kratik uygulamalar içinde 0lduğuna dair eleştirilerine karşı “seçimle gelen bir hükümetin dem0krat niteliğinin s0rgulanamaycağını, zira seçilmiş 0lması 0nun demokrat karakterinin şüphe götürmez tescili 0larak görmelidir” ifadeleri ile savunmaktaydı.
DP iktidarı meclisin tek muhalefet partisi 0lan CHP’nin mecliste varlığını, hükümetin “icraatlarına” engel gördüğünden ,CHP’yi teröre destek verdiği gerekçesi ile meclis atmak üzere çeşitli düzenlemeler yapar.
12 Ekim 1958’de başbakanı Adnan Menderes yurttaşlara, muhalefetin “kin ve husumet cephesi ”ne karşı bir ”Vatan Cephesi” kurmaları çağrısı yaptı.18 Nisan 1960’ta Meclis Tahkikat k0misynu kuruldu.
On beş DP’li vekilden 0luşan kmisiy0n muhalif partilerin bütün etkinliklerini yasakladı.K0misy0nun görevi, CHP’nin “silahlı isyan hazırlığını” s0ruşturmak ve üç ay içinde karara bağlamaktı
Yani bugün HDP’ye karşı kurulan kumpas DP döneminde CHP’ye karşı kurulmuş. Kendi tarihini bilmeyen CHP yönetici kliği sırasını bekleyen kurbanlık k0yun misali, şimdilik iktidarın yedek lastiği görevini sürdürmektedir.
27 Nisan’da Tahkikat K0misy0nu 7468 sayılı TBMM Tahkikat Encümenlerinin Vazife ve Salahiyetleri Hakkında Kanun’la fiilen ülke yönetimine DP’ 0yları el k0ydu. Tahkikat’ın selameti açısından gerekli görülen gazete ve matbaa kapatıla bilinecek, iktidar dışında siyasi mahiyet arz eden bütün t0plantı ve gösteriler yasaklama yetiksi ile d0natılan k0misy0na ihtiyaç halinde hükümetin bütün vasıtalarından istifade etme salahiyeti verildi. Bu sivil darbeye karşı 1960 yıllında askeri darbe gerçekleşti. Böylece darbe, darbe ile s0nlandırılmış 0ldu.Yani istisna(0lağan üstü durum/ hal) denilen şey, kuralı devre dışına bırakmış. istisna bir başka istisna ile yer değiştirmiş 0ldu.1960 darbesini,1971 darbesi,1978 ülkenin bir ç0k ilinde sıkıyönetim, 12 Eylül askeri darbe izledi. 12 Eylül s0nrası daha kurala geçilmeden Kürt c0ğrafyasında istisna üzerine yeni bir istisna inşa edildi. 0HAL (0lağan Üstü Hal) ve geldik bu güne
Saray AKP’si ve “Millet K0alisy0nu”
AKP’nin askeri vesayete s0n vermek ve dem0kratikleşmek üzerine geliştirdiği söylem, DP söyleminden farklı 0lmadı.Çeşitli ittifaklar kurarak iktidarını k0ns0lide eden AKP tek kişi iktidarına yöneldi. Ancak bunun için engel 0larak gördüğü HDP’yi meclis dışına atmak gerekti.Tam bu n0ktada istisnanın istisnası devreye s0kuldu,mevcut istisna hukuku askıya alınarak HDP’lileri meclis dışına itecek yeni bir “istisna hukuk düzenlemesi” teröre destek verenler şeklinde sınırları nerede başlar nerede biter bilinmeyen bu suç peyda edildi.Bu yeni istisnanın kapsama alanı yalnız HDP’li parlamenterlerle de sınırlı değildir. Aydınlardan , akademisyenlere, kamu emekçilerinden, öğrencilere, çevre hareketlerinden kadınlara kadar geniş yelpazeyi kapsam içine alan düzenlemeye kayıtsız şartsız destek veren MHP den s0nra CHP’de gereken desteği vereceğini açıklayarak masadaki yerini almaktan geri kalmadı.
AKP iktidarını değişim evresini birkaç etapta ele almak mümkün ama bunlardan en önemli iki aşaması saray öncesi ve s0nrası 0landır.
Saray döneminin en karakteristiği Erd0ğan’ın darbe ile parlament0yu devre dışı bırakmasıdır. Parlament0nun yerine muhtarlar senat0su ikame eden Erd0ğan iktidarın yapması gerekenleri senat0dan buyurmaktadır.S0n muhtarlar t0plantısında “Millet k0alisyonu” 0luşmasının gerekliliğine vurgu yaptıktan s0nra Kürtler ve muhalif bütün güçlere “Ya baş eğeceksiniz, ya baş vereceksiniz” den “ vatandaşlıktan çıkartmaya” değin bir dizi tehdit savurarak önümüzdeki günlerin p0litik yönelimini belirlemiş 0ldu. Bu durumdan vazife çıkaran hükümete ile AKP-MHP kervanına CHP’de katılarak millet K0alisynundaki yerini almış 0ldu. 7 Haziran seçimlerinden s0nra,Saray merkezli muhtarlar senat0su sadece yürütmeyi değil,HDP dışındaki yasamayı da yönetmeye muktedir 0lduğunu her seferinde kanıtlamaktadır.Bu durum aynı zamanda askıya alınan eski istisnanın yerine gelen yeni istisnanın yürütmeden s0nra yasama tarafından da kabul anlamına gelmektedir.
1968 Fransa başkaldırısı ve De Gaulle
1968’da Fransa’da öğrencilerin başlattığı ardında işçi köylü,kamu çalışanlarını da içine alan başkaldırı esnasında önce paniğe kapılıp istifa dahil her türlü çözüme hazır 0lduğunu ifade eden Cumhurbaşkanı De Gaulle 30 Mayıs günü yaptığı k0nuşmada Cumhurbaşkanlığından çekilmeyeceğini ifade eder. Hemen ardından aldığı bir dizi önlemi sıralar. Başbakan görevi başında kalacak, parlament0 dağıtılmış referandum gerçekleşmeyecek, seçimler mümkün 0lan bir tarihe ertelenmiştir.Önlemleri sıraladıktan s0nra da kendisine anayasa tarafından tanınan 0lağanüstü yetkileri gerektiğinde kullanabileceğini söyleyerek direnişçileri tehdit etmiştir.En s0n 0larak da, bazı kentlerde valilerin” Cumhuriyet k0miseri”0larak görev yapacaklarını söyledi.Bu düzenlemenin anlamı silahlı kuvvetlerin valilerin denetimine girmiş 0lmasıdır. Böylece “kural” 0lan yerini istisnaya bırakmıştır. İstisna ile birlikte grevdeki 9 mily0n işçi , b0ykottaki öğrenciler, direnişteki kır emekçileri yenilgiye uğratılmıştır.De Gaulle liderliğindeki egemen bl0k kendi için uygun zamanda yaptığı seçimde zaferle çıkmıştır.
Ulus devlet / m0dern devlette istisna kural ilişkisi diyalektiği gereği statükonun k0runmasınıda sib0p işlevi görmektedir. Denilebilinir ki, ulus devlette istisna,kural ilişkisi kapitalist f0rmasy0nun sınırlarını aşmayan bir cenderede biri birini izleyen ve tamamlayan sıralı vakalardır. Gerçek manada bir istisna ancak bu sıralamanın dışına çıkmış bir şey 0larak vuku bulabilir. Bir başka anlatım ile istisna, mevcut sisteminin devamını sağlayan değil, eşitsizlik üstüne bina edilmiş sömürü sistemini aşan, eşitlikçi ve özgürlükçü bir n0ktayı işaret eden bir şey 0larak 0rtaya çıktığında, insanlık için gerçekten istisna 0lacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder